تحصیل در پرتغال، راهنمای جامع مهاجرت تحصیلی و زندگی دانشجویی

تحصیل در پرتغال، به عنوان یکی از مقاصد محبوب اروپایی برای دانشجویان بین‌المللی شناخته می‌شود که ترکیبی از کیفیت آموزشی بالا و هزینه‌های مقرون‌به‌صرفه را ارائه می‌دهد. این کشور با داشتن دانشگاه‌های معتبر که قدمتی چند صد ساله دارند و آب‌وهوای مدیترانه‌ای دلپذیر، هر ساله میزبان هزاران دانشجو از سراسر جهان است. سیستم آموزشی پرتغال همگام با استانداردهای بولونیا پیش می‌رود که باعث می‌شود مدارک تحصیلی اخذ شده در این کشور در سراسر اتحادیه اروپا و دیگر نقاط جهان از اعتبار بالایی برخوردار باشد. علاوه بر این، امنیت بالا و فرهنگ غنی این کشور، تجربه زندگی دانشجویی را بسیار لذت‌بخش می‌کند. در این مقاله به بررسی تمام ابعاد، از هزینه‌ها گرفته تا شرایط ویزا و دانشگاه‌های برتر می‌پردازیم.

چرا تحصیل در پرتغال انتخابی هوشمندانه است؟

انتخاب مقصد مناسب برای ادامه تحصیل همواره با چالش‌هایی روبرو است، اما تحصیل در پرتغال مزایایی دارد که آن را از سایر گزینه‌های اروپایی متمایز می‌کند. اولین و مهم‌ترین مزیت، هزینه پایین تحصیل و زندگی نسبت به کشورهایی مانند انگلستان، فرانسه یا آلمان است. شهریه دانشگاه‌های دولتی در این کشور بسیار رقابتی است و این موضوع فشار مالی را بر دوش دانشجویان و خانواده‌هایشان کاهش می‌دهد. علاوه بر مسائل مالی، این کشور یکی از امن‌ترین کشورهای جهان محسوب می‌شود. مردم این کشور بسیار مهمان‌نواز هستند و برخورد گرمی با خارجی‌ها دارند که این امر فرآیند ادغام در جامعه جدید را تسهیل می‌کند.

یکی دیگر از دلایل محبوبیت تحصیل در پرتغال، امکان تحصیل به زبان انگلیسی در مقاطع تحصیلات تکمیلی است. اگرچه زبان رسمی این کشور پرتغالی است، اما بسیاری از دانشگاه‌ها دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری را کاملاً به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند. همچنین، فارغ‌التحصیلان این فرصت را دارند که پس از پایان دوره تحصیلی خود، برای مدتی در کشور بمانند و به جستجوی کار بپردازند که این می‌تواند دروازه‌ای برای دریافت اقامت دائم اروپا باشد. دسترسی به ویزای شینگن و امکان سفر آزادانه به سایر کشورهای اروپایی در طول دوران تحصیل نیز از دیگر جذابیت‌های این انتخاب است.

شرایط و مقاطع مختلف برای تحصیل در پرتغال

سیستم آموزش عالی در این کشور به دو بخش دانشگاهی (University) و پلی‌تکنیک (Polytechnic) تقسیم می‌شود و شامل سه مقطع اصلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است. هر کدام از این مقاطع شرایط خاص خود را برای پذیرش دارند که در ادامه بررسی می‌کنیم.

تحصیل در پرتغال در مقطع کارشناسی

دوره کارشناسی در پرتغال معمولاً ۳ تا ۴ سال به طول می‌انجامد. تمرکز اصلی در دانشگاه‌ها بر مباحث تئوری و تحقیقاتی است، در حالی که پلی‌تکنیک‌ها بیشتر بر آموزش‌های عملی و حرفه‌ای تمرکز دارند. برای ورود به این مقطع، داشتن مدرک دیپلم دوازده ساله الزامی است. نکته مهم در مورد مقطع لیسانس این است که اکثر رشته‌ها به زبان پرتغالی تدریس می‌شوند. بنابراین، متقاضیان معمولاً باید مدرک زبان سطح B2 پرتغالی ارائه دهند. البته برخی دانشگاه‌ها دوره‌های آمادگی زبان یک ساله برگزار می‌کنند که به دانشجو اجازه می‌دهد قبل از شروع کورس اصلی، زبان را فرا بگیرد.

تحصیل در پرتغال در مقطع کارشناسی ارشد

دوره کارشناسی ارشد معمولاً ۱.۵ تا ۲ سال زمان می‌برد. خوشبختانه تنوع رشته‌های ارائه شده به زبان انگلیسی در این مقطع بسیار زیاد است و این موضوع تحصیل در پرتغال را برای دانشجویان بین‌المللی جذاب‌تر کرده است. برای پذیرش، علاوه بر مدرک کارشناسی مرتبط، معمولاً نیاز به مدرک زبان انگلیسی (مانند آیلتس یا تافل) خواهید داشت. معدل دوره کارشناسی نیز یکی از فاکتورهای مهم در پذیرش است. ساختار این دوره ترکیبی از کلاس‌های درس و پایان‌نامه پژوهشی است که فرصت عالی برای تقویت مهارت‌های تحقیقاتی فراهم می‌کند.

تحصیل در پرتغال در مقطع دکتری

دکتری در پرتغال پژوهش‌محور است و می‌تواند بین ۳ تا ۵ سال طول بکشد. در این مقطع، دانشجو تحت نظارت یک استاد راهنما بر روی یک پروژه تحقیقاتی کار می‌کند. پذیرش در مقطع دکتری رقابتی‌تر است و نیاز به رزومه قوی، مقالات علمی چاپ شده و یک پروپوزال تحقیقاتی قوی دارد. بسیاری از پوزیشن‌های دکتری در این کشور همراه با فاند یا حقوق ماهیانه هستند که توسط بنیاد علم و فناوری پرتغال (FCT) یا خود دانشگاه‌ها تامین می‌شود. تحصیل در این مقطع تقریباً در تمام رشته‌ها به زبان انگلیسی امکان‌پذیر است.

هزینه تحصیل در پرتغال و شهریه دانشگاه‌ها

یکی از پرتکرارترین سوالات، مربوط به هزینه‌های مالی است. هزینه تحصیل در پرتغال بسته به نوع دانشگاه (دولتی یا خصوصی) و ملیت دانشجو (اروپایی یا غیراروپایی) متفاوت است. برای دانشجویان بین‌المللی (خارج از اتحادیه اروپا)، شهریه دانشگاه‌های دولتی معمولاً بین ۱۰۰۰ تا ۴۵۰۰ یورو در سال متغیر است. البته این مبلغ برای رشته‌های خاص و دانشگاه‌های خصوصی می‌تواند بیشتر باشد و به ۷۰۰۰ یورو یا بیشتر نیز برسد. لازم به ذکر است که شهریه معمولاً به صورت اقساطی قابل پرداخت است که کمک بزرگی به مدیریت مالی دانشجویان می‌کند.

در دانشگاه‌های خصوصی، شهریه‌ها بالاتر است و می‌تواند از ۳۰۰۰ یورو شروع شده و تا ارقام بالاتر برای رشته‌هایی مثل پزشکی یا MBA افزایش یابد. با این حال، حتی شهریه دانشگاه‌های خصوصی پرتغال نیز در مقایسه با بسیاری از کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی بسیار مناسب‌تر است. دانشجویان همچنین باید هزینه‌های جانبی مانند ثبت‌نام سالانه، بیمه دانشجویی و خرید کتاب و لوازم التحریر را نیز در نظر بگیرند.

برآورد هزینه زندگی حین تحصیل در پرتغال

مدیریت هزینه‌های زندگی بخش مهمی از تجربه مهاجرت است. به طور کلی، هزینه زندگی برای یک دانشجو در پرتغال بسیار معقول است. این هزینه بسته به شهر محل سکونت و سبک زندگی دانشجو متغیر است. شهرهای بزرگ مانند لیسبون و پورتو گران‌تر از شهرهای کوچک‌تر مانند کویمبرا، براگا یا اویرو هستند. به طور میانگین، یک دانشجو برای پوشش هزینه‌های مسکن، خوراک، حمل و نقل و تفریح به بودجه‌ای حدود ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ یورو در ماه نیاز دارد.

بخش عمده‌ای از این هزینه مربوط به اسکان است. اجاره یک اتاق در خوابگاه دانشجویی می‌تواند بسیار ارزان‌تر از اجاره آپارتمان شخصی باشد. هزینه خوراک در پرتغال پایین است و استفاده از سلف‌سرویس دانشگاه‌ها می‌تواند هزینه‌ها را به شدت کاهش دهد. سیستم حمل و نقل عمومی نیز برای دانشجویان تخفیف‌های ویژه‌ای دارد که رفت و آمد را اقتصادی می‌کند. تحصیل در پرتغال در شهرهای کوچک‌تر می‌تواند هزینه‌های زندگی را تا حد قابل توجهی (گاهی تا ۳۰ درصد) کاهش دهد.

مدارک و شرایط اخذ ویزای تحصیل در پرتغال

پس از دریافت پذیرش از دانشگاه، مرحله بعدی دریافت ویزای تحصیلی است که معمولاً ویزای نوع D4 یا D5 نامیده می‌شود. برای این کار، متقاضی باید به سفارت پرتغال در کشور خود مراجعه کند. مهم‌ترین مدرک، نامه پذیرش رسمی از دانشگاه است. علاوه بر این، اثبات تمکن مالی یکی از شروط اصلی است؛ دانشجو باید نشان دهد که توانایی پرداخت هزینه‌های زندگی و تحصیل خود را برای حداقل یک سال دارد. این مبلغ معمولاً بر اساس حداقل حقوق در پرتغال محاسبه می‌شود.

مدارک دیگری همچون گواهی عدم سوء پیشینه، بیمه مسافرتی معتبر، پاسپورت با اعتبار کافی و فرم‌های تکمیل شده درخواست ویزا نیز مورد نیاز است. همچنین مشخص بودن محل اقامت (رزرو خوابگاه یا اجاره‌نامه) برای صدور ویزا ضروری است. پروسه صدور ویزا برای تحصیل در پرتغال ممکن است بین یک تا سه ماه طول بکشد، بنابراین توصیه می‌شود دانشجویان به محض دریافت پذیرش، برای وقت سفارت اقدام کنند تا از شروع ترم جا نمانند.

اجازه کار دانشجویی در کنار تحصیل در پرتغال

بسیاری از دانشجویان برای پوشش بخشی از هزینه‌های خود تمایل به کار کردن دارند. خوشبختانه قوانین مهاجرتی اجازه کار پاره‌وقت را به دانشجویان بین‌المللی می‌دهد. در حال حاضر، دانشجویان اجازه دارند تا ۲۰ ساعت در هفته در طول ترم تحصیلی کار کنند. این زمان در ایام تعطیلات بین ترم و تابستان می‌تواند به صورت تمام‌وقت باشد. کارهایی مانند کار در کافه‌ها، رستوران‌ها، ترجمه، تدریس زبان و یا کارهای مرتبط با توریسم از جمله مشاغل رایج دانشجویی هستند.

درآمد حاصل از کار دانشجویی معمولاً برای پوشش هزینه‌های روزمره مثل خوراک و تفریح کافی است، اما نباید به عنوان تنها منبع پرداخت شهریه روی آن حساب کرد. علاوه بر درآمد، کار کردن در حین تحصیل در پرتغال فرصتی عالی برای یادگیری زبان پرتغالی، آشنایی با فرهنگ کار در اروپا و گسترش شبکه ارتباطی است که می‌تواند در پیدا کردن شغل پس از فارغ‌التحصیلی بسیار موثر باشد.

سوالات متداول درباره تحصیل در پرتغال

۱. آیا برای تحصیل در پرتغال یادگیری زبان پرتغالی اجباری است؟

برای مقطع کارشناسی معمولاً بله، زیرا اکثر دروس به پرتغالی است. اما در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، بسیاری از رشته‌ها به زبان انگلیسی ارائه می‌شوند و نیازی به مدرک زبان پرتغالی نیست، هرچند یادگیری آن برای زندگی روزمره مفید است.

۲. آیا محدودیت سنی برای تحصیل در دانشگاه‌های پرتغال وجود دارد؟

خیر، به طور کلی دانشگاه‌های پرتغال محدودیت سنی سخت‌گیرانه‌ای برای پذیرش اعمال نمی‌کنند. اما سن متقاضی ممکن است در پروسه اخذ ویزا تاثیرگذار باشد و سفارت روی «گپ تحصیلی» (فاصله بین آخرین مدرک تا درخواست جدید) حساسیت نشان دهد که باید با دلایل منطقی توجیه شود.

۳. هزینه تحصیل در پرتغال چقدر است؟

شهریه دانشگاه‌های دولتی برای دانشجویان غیراروپایی به طور تقریبی بین ۱۰۰۰ تا ۴۵۰۰ یورو در سال است. این مبلغ در دانشگاه‌های خصوصی و رشته‌های خاص بالاتر است. هزینه‌های زندگی نیز به طور میانگین بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ یورو در ماه برآورد می‌شود.

۴. آیا پس از اتمام تحصیل می‌توان در پرتغال ماند؟

بله، فارغ‌التحصیلان می‌توانند پس از پایان تحصیلات خود درخواست ویزای جستجوی کار (Job Seeker Visa) دهند یا اقامت خود را تمدید کنند تا کار پیدا کنند. پس از یافتن شغل و بستن قرارداد کاری، اقامت تحصیلی به اقامت کاری تبدیل شده و پس از ۵ سال می‌تواند منجر به اقامت دائم شود.

۵. آیا تحصیل در پرتغال شامل بورسیه می‌شود؟

بله، بورسیه‌های مختلفی وجود دارد. برخی توسط خود دانشگاه‌ها بر اساس شایستگی علمی (Merit-based) داده می‌شود و برخی توسط موسسات دولتی مثل FCT برای دانشجویان دکتری ارائه می‌گردد. دریافت بورسیه رقابتی است و به رزومه قوی نیاز دارد.