مدارس بلژیک

مدارس بلژیک، با ساختاری پیچیده و در عین حال با کیفیت، بازتابی از تنوع فرهنگی و زبانی این کشور اروپایی هستند. سیستم آموزشی بلژیک به دلیل استانداردهای بالا و تعهد به فراهم آوردن آموزش رایگان و اجباری برای تمام کودکان، شهرت دارد. این سیستم به طور کامل غیرمتمرکز است و مسئولیت آن بر عهده سه جامعه زبانی کشور یعنی جامعه فلاندر (هلندی‌زبان)، جامعه فرانسوی‌زبان و جامعه آلمانی‌زبان می‌باشد. این ویژگی منجر به ایجاد تفاوت‌های جزئی در ساختار و برنامه‌های درسی مدارس در مناطق مختلف شده است، اما هسته اصلی کیفیت آموزشی در سراسر کشور یکسان است. مدارس بلژیک به طور کلی به سه شبکه اصلی تقسیم می‌شوند: مدارس دولتی که مستقیماً توسط جوامع زبانی اداره می‌شوند، مدارس خصوصی یارانه‌ای (عمدتاً کاتولیک) که بخش عمده بودجه خود را از دولت دریافت می‌کنند و مدارس کاملاً خصوصی که شامل مدارس بین‌المللی می‌شوند. در این مقاله جامع، به بررسی دقیق ساختار، مقاطع تحصیلی، انواع مدارس و شرایط ثبت‌نام در سیستم آموزشی بلژیک خواهیم پرداخت.

ساختار سیستم آموزشی و مقاطع تحصیلی در مدارس بلژیک

آموزش در بلژیک برای کودکان بین ۶ تا ۱۸ سال اجباری است که یکی از طولانی‌ترین دوره‌های آموزش اجباری در جهان محسوب می‌شود. این ساختار تضمین می‌کند که همه دانش‌آموزان پایه تحصیلی قوی و جامعی را پیش از ورود به آموزش عالی یا بازار کار کسب کنند. سیستم آموزشی به طور کلی به سه مقطع اصلی تقسیم می‌شود.

آموزش پیش‌دبستانی (Preschool Education)

این مقطع که به آن “Kleuteronderwijs” در هلندی و “Enseignement maternel” در فرانسوی می‌گویند، برای کودکان ۲.۵ تا ۶ ساله است. اگرچه این دوره اجباری نیست (به جز سال آخر)، اما بیش از ۹۰ درصد کودکان بلژیکی در آن شرکت می‌کنند. تمرکز اصلی در این مقطع بر روی توسعه مهارت‌های اجتماعی، خلاقیت و آمادگی برای ورود به دوره ابتدایی از طریق بازی و فعالیت‌های گروهی است.

آموزش ابتدایی (Primary Education)

این مقطع که اولین مرحله آموزش اجباری است، شش سال به طول می‌انجامد و برای کودکان ۶ تا ۱۲ ساله طراحی شده است. برنامه درسی در تمام مدارس بلژیک در این مقطع شامل موضوعات اصلی مانند زبان (هلندی، فرانسوی یا آلمانی بسته به منطقه)، ریاضیات، علوم، تاریخ، جغرافیا و هنر است. یادگیری زبان دوم (معمولاً فرانسوی در فلاندر و هلندی در والونی) نیز از سال‌های آخر این دوره آغاز می‌شود.

آموزش متوسطه (Secondary Education)

این دوره نیز شش سال طول می‌کشد و دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۸ ساله را پوشش می‌دهد. دوره متوسطه خود به سه چرخه دو ساله تقسیم می‌شود. پس از چرخه اول که جنبه عمومی دارد، دانش‌آموزان می‌توانند بین چهار شاخه اصلی یکی را انتخاب کنند:

• آموزش متوسطه عمومی (ASO/ESG): این شاخه دانش‌آموزان را برای ورود به دانشگاه و آموزش عالی آماده می‌کند و بر موضوعات تئوریک تمرکز دارد.
• آموزش متوسطه فنی (TSO/EST): این شاخه ترکیبی از دروس عمومی و فنی است و دانش‌آموزان را هم برای ادامه تحصیل و هم برای ورود به بازار کار آماده می‌کند.
• آموزش متوسطه هنری (KSO/ESA): این شاخه علاوه بر دروس عمومی، بر توسعه مهارت‌های هنری در زمینه‌هایی مانند موسیقی، هنرهای تجسمی و نمایشی تمرکز دارد.
• آموزش متوسطه حرفه‌ای (BSO/ESP): این شاخه کاملاً عملی است و دانش‌آموزان را برای ورود مستقیم به یک حرفه خاص آماده می‌کند.

انواع مدارس بلژیک: دولتی، خصوصی و بین‌المللی

یکی از ویژگی‌های بارز سیستم آموزشی بلژیک، وجود شبکه‌های مختلف آموزشی است که به والدین حق انتخاب گسترده‌ای می‌دهد.

مدارس دولتی (State Schools)

این مدارس مستقیماً توسط دولت‌های منطقه‌ای (فلاندر، والونی یا جامعه آلمانی‌زبان) اداره می‌شوند و کاملاً سکولار و بی‌طرف هستند. تحصیل در این مدارس رایگان است، هرچند ممکن است هزینه‌های جانبی برای کتاب، لوازم‌التحریر و اردوهای کلاسی وجود داشته باشد.

مدارس خصوصی یارانه‌ای (Subsidised Private Schools)

این شبکه که بزرگترین بخش آموزشی بلژیک را تشکیل می‌دهد، شامل مدارسی است که توسط نهادهای خصوصی (عمدتاً کلیسای کاتولیک) اداره می‌شوند اما بودجه خود را از دولت دریافت می‌کنند. در نتیجه، این مدارس نیز رایگان هستند و باید از برنامه‌های درسی تعیین شده توسط دولت پیروی کنند، هرچند ممکن است در رویکردهای آموزشی خود تفاوت‌هایی داشته باشند.

مدارس کاملاً خصوصی و بین‌المللی

این دسته از مدارس بلژیک هیچ بودجه‌ای از دولت دریافت نمی‌کنند و هزینه‌های خود را به طور کامل از طریق شهریه دانش‌آموزان تأمین می‌کنند. مدارس بین‌المللی در این گروه قرار می‌گیرند. این مدارس برای خانواده‌های مهاجر، دیپلمات‌ها و کارمندان شرکت‌های چندملیتی که به دنبال یک برنامه درسی بین‌المللی هستند، گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شوند. برنامه‌های درسی رایج در این مدارس شامل International Baccalaureate (IB)، برنامه درسی بریتانیایی (IGCSE/A-Levels)، آمریکایی و اروپایی است. زبان اصلی آموزش در این مدارس معمولاً انگلیسی است.

شرایط ثبت‌نام در مدارس بلژیک برای مهاجران

ثبت‌نام فرزندان در مدارس بلژیک برای خانواده‌های مهاجر فرآیندی نسبتاً ساده است. طبق قانون، تمام کودکان مقیم بلژیک، صرف‌نظر از وضعیت اقامتی‌شان، حق دارند و موظفند در مدرسه ثبت‌نام کنند.
برای ثبت‌نام، والدین باید به شهرداری محل سکونت خود مراجعه کرده و پس از ثبت آدرس، با مدرسه مورد نظر خود تماس بگیرند. مدارک لازم معمولاً شامل موارد زیر است:

• کارت شناسایی یا پاسپورت والدین و فرزند
• گواهی تولد فرزند
• اثبات آدرس محل سکونت
• سوابق تحصیلی و واکسیناسیون قبلی (در صورت وجود)

برای کودکانی که به زبان محلی تسلط ندارند، بسیاری از مدارس برنامه‌های ویژه‌ای تحت عنوان کلاس‌های پذیرش یا زبان (OKAN در فلاندر) ارائه می‌دهają تا به آنها در یادگیری سریع زبان و ادغام در سیستم آموزشی کمک کنند.

هزینه‌ها و شهریه در سیستم آموزشی بلژیک

همانطور که ذکر شد، تحصیل در مدارس دولتی و خصوصی یارانه‌ای در بلژیک تا پایان دوره متوسطه (۱۸ سالگی) رایگان است. این یکی از بزرگترین مزایای سیستم آموزشی این کشور است. با این حال، والدین باید هزینه‌های جانبی را در نظر بگیرند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• هزینه کتاب‌های درسی و لوازم‌التحریر
• هزینه وعده‌های غذایی گرم در مدرسه
• هزینه سفرهای علمی و اردوهای کلاسی
• هزینه سرویس مدرسه (در صورت استفاده)

در مقابل، شهریه در مدارس بین‌المللی بلژیک بسیار بالا است و می‌تواند از حدود ۱۰۰۰۰ یورو تا بیش از ۴۰۰۰۰ یورو در سال متغیر باشد. این مبلغ بسته به اعتبار مدرسه، مقطع تحصیلی و برنامه درسی متفاوت است.

پرسش و پاسخ‌های متداول درباره مدارس بلژیک

زبان آموزش در مدارس بلژیک چیست؟

زبان آموزش بستگی به منطقه جغرافیایی دارد. در منطقه فلاندر زبان اصلی هلندی، در منطقه والونی فرانسوی و در منطقه کوچک شرقی، آلمانی است. در بروکسل، مدارس هلندی‌زبان و فرانسوی‌زبان وجود دارند. مدارس بین‌المللی نیز عمدتاً به زبان انگلیسی تدریس می‌کنند.

آیا تحصیل در مدارس بلژیک برای فرزندان مهاجران رایگان است؟

بله، تا زمانی که فرزند شما در یک مدرسه دولتی یا خصوصی یارانه‌ای ثبت‌نام کند، تحصیل رایگان خواهد بود. این قانون شامل همه کودکان مقیم بلژیک، صرف‌نظر از ملیت یا وضعیت اقامتی آنها، می‌شود.

سال تحصیلی در بلژیک چه زمانی شروع و تمام می‌شود؟

سال تحصیلی در تمام مدارس بلژیک به طور معمول از اول سپتامبر آغاز می‌شود و در پایان ماه ژوئن به اتمام می‌رسد. تعطیلات اصلی شامل دو هفته تعطیلات کریسمس، دو هفته تعطیلات عید پاک و تعطیلات یک هفته‌ای در ماه‌های نوامبر و فوریه/مارس است.

آیا مدارس بلژیک از کیفیت بالایی برخوردارند؟

بله، سیستم آموزشی بلژیک به طور کلی از استانداردهای بسیار بالایی برخوردار است و در ارزیابی‌های بین‌المللی مانند PISA (برنامه بین‌المللی ارزیابی دانش‌آموزان) عملکرد خوبی از خود نشان می‌دهد. تاکید بر آموزش چندزبانه و فراهم آوردن مسیرهای تحصیلی متنوع از نقاط قوت این سیستم است.

تفاوت اصلی بین مدارس فلاندر و والونی چیست؟

تفاوت اصلی و بنیادین، زبان آموزش (هلندی در فلاندر و فرانسوی در والونی) است. علاوه بر این، ممکن است تفاوت‌های جزئی در ساختار تعطیلات، نام‌گذاری دروس و برخی رویکردهای آموزشی وجود داشته باشد، زیرا هر جامعه زبانی مسئولیت سیستم آموزشی منطقه خود را بر عهده دارد. با این حال، استانداردهای کلی و مقاطع تحصیلی در هر دو منطقه بسیار شبیه به هم هستند.