تحصیل در ایتالیا

تحصیل در ایتالیا، فرصتی استثنایی برای دانشجویان بین‌المللی است تا در مهد تمدن غرب، در دانشگاه‌هایی با قدمت و اعتبار جهانی و با هزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه به زبان انگلیسی یا ایتالیایی به ادامه تحصیل بپردازند. ایتالیا با تاریخی غنی، فرهنگی پویا، هنری بی‌نظیر و طبیعتی چشم‌نواز، تجربه‌ای فراتر از یک دوره آکادمیک را برای دانشجویان رقم می‌زند. سیستم آموزشی این کشور بر پایه استانداردهای اروپایی (فرآیند بولونیا) بنا شده و مدارک دانشگاهی آن در سراسر جهان از اعتبار بالایی برخوردار است. در این مقاله جامع، به بررسی تمام جنبه‌های کلیدی و شرایط تحصیل در ایتالیا خواهیم پرداخت.

چرا تحصیل در ایتالیا یک انتخاب هوشمندانه است؟

انتخاب ایتالیا به عنوان مقصد تحصیلی دلایل متعددی دارد که آن را به گزینه‌ای جذاب برای هزاران دانشجوی بین‌المللی تبدیل کرده است. اولین و مهم‌ترین دلیل، وجود دانشگاه‌های معتبر و با سابقه در سطح جهانی است. دانشگاه‌هایی مانند بولونیا، پلی‌تکنیک میلان و ساپینزا رم همواره در رتبه‌بندی‌های جهانی جایگاه ویژه‌ای دارند. دومین مزیت بزرگ، هزینه‌های تحصیل و زندگی بسیار مناسب در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی است. دولت ایتالیا با ارائه بورسیه‌های متنوع، به ویژه بورسیه استانی (DSU)، امکان تحصیل تقریباً رایگان را برای دانشجویان واجد شرایط فراهم می‌کند. علاوه بر این، امکان تحصیل به زبان انگلیسی در بسیاری از رشته‌ها و مقاطع تحصیلی، نیاز به یادگیری زبان ایتالیایی را در ابتدای مسیر از بین برده است. فرهنگ غنی، غذاهای لذیذ و امکان سفر آسان به سایر کشورهای حوزه شنگن، از دیگر جذابیت‌های تحصیل در ایتالیا محسوب می‌شود.

نگاهی به سیستم آموزشی و دانشگاه‌ها برای تحصیل در ایتالیا

سیستم آموزش عالی ایتالیا از سه مقطع اصلی کارشناسی (Laurea)، کارشناسی ارشد (Laurea Magistrale) و دکترا (Dottorato di Ricerca) تشکیل شده است. این ساختار مطابق با فرآیند بولونیا است که هدف آن یکسان‌سازی سیستم‌های آموزشی در سراسر اروپاست.

مقطع کارشناسی (Laurea)

دوره کارشناسی در ایتالیا معمولاً سه سال به طول می‌انجامد و دانشجو برای فارغ‌التحصیلی باید ۱۸۰ واحد درسی (ECTS) را با موفقیت بگذراند. برای ورود به این مقطع، داشتن مدرک دیپلم ۱۲ ساله الزامی است. برخی از رشته‌های پرطرفدار مانند پزشکی، دندانپزشکی و معماری ممکن است نیازمند شرکت در آزمون ورودی سراسری (مانند IMAT برای پزشکی) باشند. تنوع رشته‌های ارائه شده در این مقطع بسیار بالاست و امکان تحصیل به زبان انگلیسی نیز در بسیاری از دانشگاه‌ها وجود دارد.

مقطع کارشناسی ارشد (Laurea Magistrale)

این دوره معمولاً دو ساله است و دانشجو ملزم به گذراندن ۱۲۰ واحد درسی (ECTS) است. شرط اصلی برای ورود به این مقطع، داشتن مدرک کارشناسی مرتبط است. دانشگاه‌های ایتالیا در مقطع کارشناسی ارشد، طیف وسیعی از رشته‌ها را به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند که این امر یکی از دلایل اصلی محبوبیت تحصیل در ایتالیا برای دانشجویان بین‌المللی است. تمرکز در این دوره بیشتر بر روی تحقیق و مباحث تخصصی است.

مقطع دکترا (Dottorato di Ricerca)

دوره دکترا در ایتالیا بالاترین سطح آکادمیک است و معمولاً سه تا چهار سال طول می‌کشد. این دوره کاملاً پژوهش‌محور است و دانشجو باید تحت نظر یک استاد راهنما، بر روی یک پروژه تحقیقاتی نوآورانه کار کرده و در نهایت از رساله خود دفاع کند. پذیرش در مقطع دکترا بسیار رقابتی است و نیازمند داشتن رزومه علمی قوی، پروپوزال تحقیقاتی منسجم و نمرات بالا در مقاطع قبلی است. بسیاری از دوره‌های دکترا همراه با بورسیه و حقوق ماهیانه ارائه می‌شوند.

شرایط عمومی پذیرش برای تحصیل در ایتالیا

شرایط پذیرش در دانشگاه‌های ایتالیا بسته به دانشگاه، مقطع و رشته تحصیلی متفاوت است، اما برخی از مدارک و شرایط عمومی برای اکثر متقاضیان یکسان است. اولین قدم برای شروع فرآیند، انتخاب رشته و دانشگاه و سپس بررسی دقیق نیازمندی‌های آن در وب‌سایت دانشگاه است.

مدارک مورد نیاز عمومی

• ترجمه رسمی آخرین مدرک تحصیلی به همراه ریزنمرات (دیپلم برای کارشناسی، کارشناسی برای ارشد)
• مدرک زبان معتبر (آیلتس یا تافل برای رشته‌های انگلیسی‌زبان، و آزمون‌های CILS یا CELI برای رشته‌های ایتالیایی‌زبان)
• رزومه تحصیلی (CV)
• انگیزه‌نامه (SOP)
• توصیه‌نامه از اساتید (معمولاً برای مقاطع ارشد و دکترا)
• پورتفولیو یا نمونه کار (برای رشته‌های هنری و معماری)
• پاسپورت معتبر

توجه داشته باشید که تمامی مدارک تحصیلی صادر شده از خارج از ایتالیا باید به تایید سفارت یا کنسولگری ایتالیا در کشور مبدا برسند و “اعلامیه ارزش” (Dichiarazione di Valore) برای آنها صادر شود. این فرآیند اعتبار مدرک شما را برای سیستم آموزشی ایتالیا تایید می‌کند.

هزینه‌های تحصیل در ایتالیا: شهریه و مخارج زندگی

یکی از بزرگترین مزایای تحصیل در ایتالیا، مقرون‌به‌صرفه بودن هزینه‌هاست. سیستم شهریه در دانشگاه‌های دولتی ایتالیا بر اساس درآمد خانواده دانشجو (شاخص ISEE) تعیین می‌شود.

شهریه دانشگاه‌ها

شهریه سالانه در دانشگاه‌های دولتی ایتالیا برای دانشجویان بین‌المللی معمولاً مبلغی تقریبی بین ۵۰۰ تا ۴,۰۰۰ یورو است. این مبلغ بسته به رشته، دانشگاه و به خصوص وضعیت مالی خانواده دانشجو متغیر است. دانشجویانی که بتوانند مدارک مالی مبنی بر درآمد پایین خانواده ارائه دهند، می‌توانند از تخفیف قابل توجهی در شهریه برخوردار شوند و حتی در مواردی شهریه آنها به حداقل ممکن کاهش یابد. دانشگاه‌های خصوصی شهریه‌های بالاتری دارند که می‌تواند از ۶,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ یورو در سال متغیر باشد.

هزینه‌های زندگی دانشجویی

هزینه زندگی نیز بسته به شهر محل تحصیل کاملاً متفاوت است. شهرهای بزرگ و توریستی مانند رم و میلان گران‌تر هستند، در حالی که شهرهای کوچکتر در جنوب ایتالیا هزینه‌های پایین‌تری دارند. به طور متوسط، یک دانشجو برای پوشش هزینه‌های اقامت، خوراک، حمل و نقل و سایر موارد شخصی به مبلغی بین ۷۰۰ تا ۱,۰۰۰ یورو در ماه نیاز دارد.

• اقامت: اجاره یک اتاق در یک آپارتمان اشتراکی معمولاً بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ یورو در ماه هزینه دارد.
• خوراک: هزینه خرید مواد غذایی و پخت و پز در خانه حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ یورو در ماه است.
• حمل و نقل: هزینه کارت ماهانه حمل و نقل عمومی برای دانشجویان حدود ۲۵ تا ۳۵ یورو است.

بورسیه‌های تحصیلی: کلید تحصیل رایگان در ایتالیا

ایتالیا به دلیل ارائه بورسیه‌های متنوع و سخاوتمندانه شهرت دارد که فرصت تحصیل در ایتالیا را برای دانشجویان از سراسر جهان فراهم می‌کند. مهم‌ترین این بورسیه‌ها، بورسیه استانی یا DSU است.

بورسیه استانی (DSU)

این بورسیه که بر اساس نیاز مالی دانشجو اعطا می‌شود، توسط هر استان به صورت جداگانه مدیریت می‌شود. این بورسیه شامل تخفیف کامل یا بخش بزرگی از شهریه، یک وعده غذای رایگان در روز، و کمک هزینه نقدی سالانه (حدود ۵,۰۰۰ تا ۷,۰۰۰ یورو) می‌شود. برای دریافت این بورسیه، دانشجو باید مدارک مالی دقیقی دال بر پایین بودن درآمد خانواده خود ارائه دهد. رقابت برای این بورسیه زیاد است، اما بسیاری از دانشجویان ایرانی موفق به دریافت آن می‌شوند.

بورسیه‌های دولتی و دانشگاهی

علاوه بر بورسیه استانی، وزارت امور خارجه ایتالیا و دانشگاه‌های مختلف نیز بورسیه‌هایی را بر اساس شایستگی علمی (Merit-based) به دانشجویان ممتاز ارائه می‌دهند. این بورسیه‌ها ممکن است بخشی از شهریه یا کل آن را پوشش دهند و گاهی شامل کمک هزینه زندگی نیز می‌شوند. برای اطلاع از این بورسیه‌ها باید به وب‌سایت دانشگاه مورد نظر یا وب‌سایت “Study in Italy” مراجعه کرد.

مراحل اخذ ویزای تحصیلی برای تحصیل در ایتالیا

پس از دریافت نامه پذیرش از دانشگاه، مرحله بعدی اقدام برای دریافت ویزای تحصیلی نوع D (ملی) است. این فرآیند باید از طریق سفارت یا کنسولگری ایتالیا در کشور محل اقامت شما انجام شود.

مدارک اصلی مورد نیاز برای ویزا

• فرم تکمیل شده درخواست ویزا
• نامه پذیرش رسمی از دانشگاه ایتالیایی
• پاسپورت با حداقل دو صفحه خالی و اعتبار کافی
• عکس پاسپورتی
• اثبات تمکن مالی (حدود ۶,۰۰۰ یورو در حساب بانکی متقاضی)
• بیمه مسافرتی با پوشش حداقل ۳۰,۰۰۰ یورو
• رزرو بلیط هواپیما و محل اقامت برای روزهای اولیه ورود
• ترجمه مدارک هویتی و تحصیلی

فرآیند بررسی درخواست ویزا ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد، بنابراین توصیه می‌شود بلافاصله پس از گرفتن پذیرش، برای تشکیل پرونده اقدام کنید. پس از ورود به ایتالیا، باید ظرف ۸ روز کاری برای دریافت کارت اقامت (Permesso di Soggiorno) به اداره پست مراجعه کنید.

پرسش و پاسخ‌های متداول درباره تحصیل در ایتالیا

آیا برای تحصیل در ایتالیا حتما باید زبان ایتالیایی بلد باشم؟

خیر. امروزه بسیاری از دانشگاه‌های معتبر ایتالیا، به خصوص در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، رشته‌های متعددی را به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند. با این حال، یادگیری زبان ایتالیایی برای زندگی روزمره، ارتباط با مردم محلی و پیدا کردن کار پاره‌وقت دانشجویی بسیار مفید خواهد بود و تجربه شما از زندگی در این کشور را غنی‌تر می‌کند.

آیا امکان کار دانشجویی حین تحصیل در ایتالیا وجود دارد؟

بله. دانشجویان بین‌المللی با داشتن کارت اقامت معتبر، مجاز به کار پاره‌وقت تا سقف ۲۰ ساعت در هفته هستند. پیدا کردن کار، به خصوص برای کسانی که به زبان ایتالیایی مسلط نیستند، ممکن است کمی چالش‌برانگیز باشد، اما در شهرهای بزرگ فرصت‌های بیشتری در زمینه‌هایی مانند گردشگری، رستوران‌ها و تدریس زبان انگلیسی وجود دارد.

آیا مدارک دانشگاه‌های ایتالیا در سراسر جهان معتبر هستند؟

بله. ایتالیا بخشی از فرآیند بولونیا و منطقه آموزش عالی اروپا (EHEA) است. این به این معنی است که مدارک صادر شده از دانشگاه‌های ایتالیا در سراسر اروپا، آمریکا، کانادا و سایر کشورهای جهان به رسمیت شناخته می‌شوند و از اعتبار بالایی برخوردار هستند.

بهترین شهرها برای تحصیل در ایتالیا کدامند؟

انتخاب بهترین شهر به ترجیحات شخصی و رشته تحصیلی بستگی دارد. میلان به عنوان قطب مد و تجارت، رم با تاریخ غنی خود، بولونیا به عنوان یک شهر دانشگاهی پر جنب و جوش، تورین به عنوان یک مرکز صنعتی مهم، و فلورانس به عنوان مهد هنر رنسانس، همگی از محبوب‌ترین شهرهای دانشجویی هستند. شهرهای کوچکتر معمولاً هزینه‌های زندگی پایین‌تری دارند و تجربه متفاوتی از فرهنگ ایتالیایی را ارائه می‌دهند.

مهم‌ترین آزمون ورودی برای تحصیل در ایتالیا چیست؟

برای اکثر رشته‌ها در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد آزمون ورودی خاصی وجود ندارد و پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی انجام می‌شود. اما برای رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی (به زبان انگلیسی)، شرکت در آزمون بین‌المللی IMAT الزامی است. برای رشته‌های معماری و برخی دیگر از رشته‌های مهندسی نیز ممکن است آزمون‌های ورودی داخلی توسط خود دانشگاه برگزار شود.