ویزا و اقامت انگلیس

ویزا و اقامت انگلیس، مسیری پیچیده اما ساختاریافته برای ورود و زندگی در بریتانیا (UK) است. بریتانیا به دلایل متعددی از جمله اقتصاد قوی، سیستم آموزشی معتبر، تاریخ غنی و جامعه چندفرهنگی، مقصدی جذاب برای مهاجران از سراسر جهان محسوب می‌شود. با این حال، ورود و اقامت در این کشور مستلزم رعایت دقیق قوانین مهاجرتی و دریافت ویزای مناسب است. سیستم مهاجرتی بریتانیا توسط وزارت کشور (Home Office) اداره می‌شود و شامل انواع مختلفی از ویزاها برای اهداف گوناگون مانند کار، تحصیل، پیوستن به خانواده، سرمایه‌گذاری یا بازدیدهای کوتاه‌مدت است.

درک صحیح انواع ویزاها، شرایط لازم برای هر کدام، فرآیند درخواست و مسیرهای منتهی به اقامت دائم (Indefinite Leave to Remain – ILR) و شهروندی، برای هر فردی که قصد مهاجرت یا اقامت طولانی‌مدت در انگلیس را دارد، امری حیاتی است. این مقاله به عنوان یک راهنمای کلی و بدون در نظر گرفتن تاریخ خاص، به بررسی چارچوب اصلی سیستم ویزا و اقامت انگلیس می‌پردازد تا دید روشنی از گزینه‌ها و الزامات پیش روی متقاضیان ارائه دهد.

درک کلی سیستم ویزا و اقامت انگلیس

سیستم مهاجرتی بریتانیا در سال‌های اخیر دستخوش تغییرات زیادی شده است، به ویژه پس از خروج این کشور از اتحادیه اروپا (برگزیت). بخش عمده‌ای از سیستم ویزاهای کاری و برخی دیگر از ویزاها بر اساس یک “سیستم امتیازبندی” (Points-Based System) عمل می‌کند، اگرچه همه ویزاها تحت این سیستم قرار ندارند. در این سیستم، متقاضیان باید بر اساس فاکتورهایی مانند مهارت‌ها، حقوق، سطح زبان انگلیسی و داشتن پیشنهاد شغلی، امتیازات لازم را کسب کنند.

به طور کلی، ویزاهای انگلیس را می‌توان به دسته‌های اصلی زیر تقسیم کرد:

• ویزاهای کاری (Work Visas)
• ویزاهای تحصیلی (Study Visas)
• ویزاهای خانوادگی (Family Visas)
• ویزاهای تجاری و سرمایه‌گذاری (Business/Investment Visas)
• ویزای بازدید کننده (Visitor Visa)
• سایر مسیرهای خاص (مانند ویزای تبار بریتانیایی یا پناهندگی)

هدف نهایی بسیاری از مسیرهای بلندمدت، رسیدن به اقامت دائم (ILR) و سپس شهروندی بریتانیا است. درک شرایط هر مرحله از فرآیند ویزا و اقامت انگلیس ضروری است.

ویزاهای کاری: اصلی‌ترین مسیر ویزا و اقامت انگلیس از طریق اشتغال

یکی از متداول‌ترین راه‌ها برای مهاجرت بلندمدت، از طریق اشتغال است. مسیر اصلی در این دسته، ویزای کارگر ماهر است.

ویزای کارگر ماهر (Skilled Worker Visa) در سیستم ویزا و اقامت انگلیس

این ویزا جایگزین ویزای Tier 2 (General) شده است و به کارفرمایان بریتانیایی اجازه می‌دهد تا نیروی کار ماهر را از خارج از کشور استخدام کنند. شرایط کلیدی این ویزا عبارتند از:

• پیشنهاد شغلی (Job Offer): داشتن یک پیشنهاد شغلی معتبر از یک کارفرمای بریتانیایی که توسط وزارت کشور به عنوان اسپانسر مجاز (Licensed Sponsor) تأیید شده باشد.
• گواهی اسپانسرشیپ (CoS): کارفرما باید یک شماره مرجع به نام Certificate of Sponsorship برای شما صادر کند که جزئیات شغل و حقوق شما را تأیید می‌کند.
• شغل واجد شرایط: شغل پیشنهادی باید در لیست مشاغل واجد شرایط دولت باشد و حداقل سطح مهارت مورد نیاز (معمولاً معادل سطح RQF 3 یا بالاتر) را داشته باشد.
• حقوق مناسب: حقوق پیشنهادی باید حداقل آستانه حقوق عمومی تعیین شده توسط دولت یا نرخ رایج (Going Rate) برای آن شغل خاص (هر کدام که بالاتر است) باشد.
• مهارت زبان انگلیسی: اثبات دانش زبان انگلیسی حداقل در سطح B1 چارچوب اروپایی (CEFR) در هر چهار مهارت (خواندن، نوشتن، شنیدن، صحبت کردن).
• تمکن مالی: نشان دادن توانایی مالی برای پوشش هزینه‌های اولیه زندگی (مبلغ مشخصی که باید در حساب بانکی موجود باشد)، مگر اینکه کارفرما تأمین این هزینه را در CoS تضمین کرده باشد.

ویزای کارگر ماهر معمولاً برای مدت حداکثر 5 سال صادر می‌شود و پس از 5 سال اقامت مستمر با این ویزا، می‌توان برای اقامت دائم (ILR) اقدام کرد.

سایر ویزاهای کاری در سیستم ویزا و اقامت انگلیس

علاوه بر ویزای کارگر ماهر، ویزاهای دیگری نیز برای شرایط خاص کاری وجود دارند:

• ویزای بهداشت و مراقبت (Health and Care Worker Visa): نسخه‌ای از ویزای کارگر ماهر برای مشاغل واجد شرایط در بخش بهداشت و درمان (مانند پزشکان، پرستاران، مددکاران اجتماعی) با شرایط کمی آسان‌تر (مانند هزینه ویزای کمتر و معافیت از IHS برای برخی).
• ویزای استعداد جهانی (Global Talent Visa): برای افراد برجسته و رهبران یا استعدادهای نوظهور در زمینه‌های دانشگاهی یا تحقیقاتی، هنر و فرهنگ، یا فناوری دیجیتال. این ویزا نیازی به پیشنهاد شغلی ندارد اما نیازمند تأییدیه (Endorsement) از یکی از نهادهای معتبر بریتانیایی است و مسیر سریعتری به اقامت دائم دارد.
• ویزای مقیاس‌پذیر (Scale-up Worker Visa): برای افرادی که پیشنهاد شغلی از یک کسب‌وکار بریتانیایی با رشد سریع (Scale-up) دارند.
• ویزاهای کاری موقت (Temporary Work Visas): برای انواع کارهای کوتاه‌مدت مانند کارهای فصلی، فعالیت‌های خلاقانه یا ورزشی، برنامه‌های تبادل دولتی و غیره. این ویزاها معمولاً به اقامت دائم منجر نمی‌شوند.

ویزاهای تحصیلی: مسیری محبوب برای ویزا و اقامت انگلیس (موقت)

تحصیل در دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی معتبر انگلیس، یکی از پرطرفدارترین راه‌ها برای ورود به این کشور است.

ویزای دانشجویی (Student Visa) و نقش آن در ویزا و اقامت انگلیس

این ویزا (که جایگزین Tier 4 شده) برای افرادی است که قصد دارند در یک دوره تحصیلی تمام‌وقت در یک موسسه آموزشی مورد تأیید (Licensed Student Sponsor) در بریتانیا شرکت کنند. شرایط اصلی عبارتند از:

• پذیرش قطعی: داشتن نامه پذیرش بدون قید و شرط از موسسه آموزشی.
• نامه CAS: دریافت Confirmation of Acceptance for Studies از موسسه.
• تمکن مالی: اثبات توانایی پرداخت شهریه سال اول و هزینه‌های زندگی برای مدت مشخص (معمولاً 9 ماه)، با رعایت قانون 28 روزه نگهداری پول در حساب.
• مهارت زبان انگلیسی: اثبات سطح زبان مورد نیاز دوره (معمولاً از B1 تا C1 بسته به مقطع).

ویزای دانشجویی یک ویزای موقت است، اما پس از فارغ‌التحصیلی، دانشجویان می‌توانند از ویزای فارغ‌التحصیلی (Graduate Route) استفاده کنند که به آن‌ها اجازه می‌دهد 2 یا 3 سال دیگر در انگلیس بمانند و کار کنند. این دوره می‌تواند پلی برای یافتن شغل و تغییر وضعیت به ویزای کارگر ماهر و در نهایت اقامت دائم باشد.

سایر ویزاهای تحصیلی در فرآیند ویزا و اقامت انگلیس

• ویزای دانش‌آموزی کودک (Child Student Visa): برای کودکان 4 تا 17 ساله که قصد تحصیل در یک مدرسه خصوصی در انگلیس را دارند.
• ویزای تحصیلی کوتاه‌مدت (Short-term Study Visa): برای دوره‌های زبان انگلیسی تا 11 ماه یا دوره‌های آموزشی کوتاه دیگر تا 6 ماه. این ویزا معمولاً اجازه کار نمی‌دهد و قابل تمدید یا تبدیل به ویزای دیگر نیست.

ویزاهای خانوادگی: راهی برای ویزا و اقامت انگلیس از طریق پیوندها

این دسته از ویزاها برای افرادی است که اعضای خانواده آن‌ها شهروند بریتانیا یا مقیم دائم هستند.

ویزای همسر یا شریک زندگی (Spouse/Partner Visa) در مسیر ویزا و اقامت انگلیس

این ویزا به همسران، شرکای مدنی یا شرکای ازدواج نکرده (با حداقل 2 سال زندگی مشترک اثبات‌شده) شهروندان یا افراد مقیم بریتانیا اجازه می‌دهد تا به آن‌ها در انگلیس ملحق شوند. شرایط اصلی شامل:

• اثبات رابطه واقعی و پایدار.
• برآورده کردن الزامات مالی توسط اسپانسر مقیم بریتانیا (داشتن حداقل درآمد یا پس‌انداز مشخص).
• اثبات مهارت زبان انگلیسی متقاضی در سطح A1 (و سپس A2 برای تمدید).

این ویزا معمولاً ابتدا برای 2 سال و 9 ماه صادر می‌شود، سپس برای 2 سال و 6 ماه دیگر تمدید می‌شود و پس از 5 سال اقامت مستمر می‌توان برای اقامت دائم (ILR) اقدام کرد.

سایر ویزاهای خانوادگی در سیستم ویزا و اقامت انگلیس

ویزاهای دیگری نیز برای فرزندان، والدین (در شرایط خاص) و بستگان بزرگسال نیازمند مراقبت وجود دارد که هر کدام شرایط بسیار دقیق و اغلب سخت‌گیرانه‌ای دارند.

ویزاهای تجاری و سرمایه‌گذاری: مسیر کارآفرینی در ویزا و اقامت انگلیس

این ویزاها برای افرادی طراحی شده‌اند که قصد راه‌اندازی کسب‌وکار یا سرمایه‌گذاری در بریتانیا را دارند.

ویزای بنیان‌گذار مبتکر (Innovator Founder Visa) و نقش آن در ویزا و اقامت انگلیس

این مسیر اصلی فعلی برای کارآفرینان است. متقاضی باید یک ایده تجاری جدید، نوآورانه و قابل رشد داشته باشد که توسط یک نهاد تأییدکننده (Endorsing Body) مورد تأیید قرار گرفته باشد. این ویزا ابتدا برای 3 سال صادر می‌شود و می‌تواند مستقیماً به اقامت دائم (ILR) منجر شود، به شرطی که متقاضی پیشرفت قابل توجهی در کسب‌وکار خود نشان دهد و معیارهای لازم را برآورده کند.

توجه: ویزاهای استارتاپ (Start-up) و سرمایه‌گذاری Tier 1 دیگر برای متقاضیان جدید در دسترس نیستند.

ویزای بازدید کننده (Visitor Visa): اقامت کوتاه‌مدت و بدون هدف ویزا و اقامت انگلیس

ویزای استاندارد بازدید کننده (Standard Visitor Visa) برای اقامت‌های کوتاه‌مدت (معمولاً تا 6 ماه) برای اهدافی مانند گردشگری، دیدار خانواده و دوستان، شرکت در جلسات کاری یا کنفرانس‌ها، درمان پزشکی کوتاه‌مدت و برخی فعالیت‌های تحصیلی کوتاه‌مدت صادر می‌شود. این ویزا به هیچ وجه اجازه کار نمی‌دهد و مسیری برای اقامت دائم محسوب نمی‌شود.

مسیر اقامت دائم (ILR): هدف نهایی بسیاری در فرآیند ویزا و اقامت انگلیس

اقامت دائم یا Indefinite Leave to Remain (ILR) به شما حق زندگی، کار و تحصیل بدون محدودیت زمانی در بریتانیا را می‌دهد. اکثر مسیرهای ویزای بلندمدت پس از یک دوره اقامت قانونی و مستمر (Qualifying Period) به ILR ختم می‌شوند. این دوره معمولاً 5 سال است (مانند ویزای کارگر ماهر، ویزای همسر)، اما برای برخی ویزاها ممکن است کوتاه‌تر (مانند 3 سال برای ویزای استعداد جهانی یا بنیان‌گذار مبتکر) یا طولانی‌تر (مانند مسیر 10 ساله اقامت طولانی) باشد.

شرایط عمومی برای درخواست ILR شامل موارد زیر است:

• گذراندن دوره زمانی لازم با ویزای معتبر.
• رعایت محدودیت تعداد روزهای غیبت از بریتانیا در طول دوره.
• عدم داشتن سوابق کیفری جدی یا نقض قوانین مهاجرتی.
• قبولی در آزمون “زندگی در بریتانیا” (Life in the UK Test) که دانش شما را درباره تاریخ، فرهنگ و قوانین بریتانیا می‌سنجد.
• اثبات دانش زبان انگلیسی در سطح B1 یا بالاتر.

شهروندی بریتانیا: مرحله نهایی پس از ویزا و اقامت انگلیس

پس از دریافت ILR، می‌توانید برای شهروندی بریتانیا (British Citizenship) از طریق فرآیندی به نام تابعیت (Naturalisation) اقدام کنید. شرایط اصلی عبارتند از:

• داشتن ILR برای حداقل 12 ماه (مگر اینکه همسر یک شهروند بریتانیایی باشید که در این صورت می‌توانید بلافاصله پس از ILR اقدام کنید).
• حداقل 5 سال اقامت قانونی در بریتانیا قبل از تاریخ درخواست (یا 3 سال اگر همسر شهروند بریتانیایی هستید).
• رعایت دقیق محدودیت‌های مربوط به تعداد روزهای غیبت از بریتانیا در 5 سال (یا 3 سال) گذشته و به ویژه در 12 ماه آخر.
• داشتن “شخصیت خوب” (Good Character).
• قبولی در آزمون Life in the UK (اگر قبلاً برای ILR گذرانده‌اید، معمولاً نیاز به تکرار نیست).
• اثبات دانش زبان انگلیسی (سطح B1).
• قصد ادامه زندگی در بریتانیا.

پس از تأیید درخواست و شرکت در مراسم شهروندی، شما رسماً شهروند بریتانیا شده و می‌توانید برای پاسپورت بریتانیایی درخواست دهید. بریتانیا تابعیت مضاعف را می‌پذیرد.

پرسش و پاسخ‌های متداول درباره ویزا و اقامت انگلیس

تفاوت اصلی بین اقامت دائم (ILR) و شهروندی انگلیس چیست؟

اقامت دائم (ILR) به شما اجازه می‌دهد به طور نامحدود در بریتانیا زندگی و کار کنید، اما شما همچنان شهروند کشور خود هستید و پاسپورت بریتانیایی ندارید. محدودیت‌هایی برای غیبت طولانی‌مدت از کشور وجود دارد (معمولاً بیش از 2 سال غیبت می‌تواند ILR را باطل کند) و حق رأی در انتخابات عمومی ندارید. شهروندی (Citizenship) بالاترین وضعیت است؛ شما رسماً بریتانیایی می‌شوید، می‌توانید پاسپورت بریتانیایی دریافت کنید، حق رأی دارید و هیچ محدودیتی برای خروج از کشور ندارید.

آیا می‌توانم در حالی که در انگلیس هستم، نوع ویزای خود را تغییر دهم؟

در بسیاری از موارد بله، اما نه همیشه. به این فرآیند “Switching” گفته می‌شود. به عنوان مثال، دانشجویی که با ویزای دانشجویی تحصیل کرده، می‌تواند پس از فارغ‌التحصیلی به ویزای فارغ‌التحصیلی و سپس به ویزای کارگر ماهر (در صورت یافتن شغل مناسب) تغییر وضعیت دهد. با این حال، تغییر وضعیت از برخی ویزاهای کوتاه‌مدت (مانند ویزای توریستی) به ویزاهای بلندمدت معمولاً مجاز نیست و باید از خارج از کشور اقدام کنید. قوانین مربوط به Switching پیچیده هستند و باید برای هر مسیر به دقت بررسی شوند.

منظور از “تمکن مالی” برای ویزای انگلیس چیست و چقدر پول لازم است؟

“تمکن مالی” (Maintenance Funds) به این معناست که شما باید نشان دهید پول کافی برای تأمین هزینه‌های خود (و وابستگانتان، در صورت وجود) در طول اقامتتان در انگلیس را دارید. مبلغ دقیق به نوع ویزا بستگی دارد. برای ویزای دانشجویی، باید شهریه سال اول + هزینه زندگی 9 ماه (با نرخ‌های تعیین شده برای لندن/خارج از لندن) را نشان دهید. برای ویزای کارگر ماهر، مبلغ کمتری (حدود 1270 پوند) برای هزینه‌های اولیه لازم است، مگر اینکه کارفرما آن را پوشش دهد. مهم‌ترین قانون، نگه داشتن این مبلغ به مدت حداقل 28 روز متوالی در حساب قبل از اپلای است.

هزینه بیمه سلامت مهاجرت (IHS) چیست و چرا باید پرداخت شود؟

IHS (Immigration Health Surcharge) هزینه‌ای اجباری برای اکثر متقاضیان ویزاهای بلندمدت (بیش از 6 ماه) است. پرداخت این هزینه به شما امکان می‌دهد تا مانند یک شهروند بریتانیایی از خدمات بهداشت ملی (NHS) در طول اقامت خود استفاده کنید (به جز برخی خدمات مانند دندانپزشکی یا بینایی‌سنجی که معمولاً هزینه دارند). مبلغ IHS سالانه تعیین می‌شود و باید به صورت کامل برای کل دوره اعتبار ویزا در زمان اپلای پرداخت شود.

فرآیند رسیدگی به درخواست ویزا و اقامت انگلیس چقدر طول می‌کشد؟

زمان رسیدگی (Processing Time) به درخواست‌های ویزا و اقامت انگلیس بسیار متغیر است و به نوع ویزا، کشوری که از آن اقدام می‌کنید، و حجم کاری وزارت کشور بستگی دارد. به عنوان یک راهنمای بسیار کلی:

• ویزاهای بازدید کننده: معمولاً 3 هفته.
• ویزاهای دانشجویی و کاری (اقدام از خارج از کشور): معمولاً 3 تا 8 هفته.
• ویزاهای خانوادگی (اقدام از خارج از کشور): ممکن است تا 24 هفته یا بیشتر طول بکشد.
• درخواست‌های تمدید ویزا یا اقامت دائم (اقدام از داخل کشور): معمولاً 8 هفته تا 6 ماه.

خدمات سریع‌تر (Priority Services) با پرداخت هزینه اضافی برای برخی انواع ویزا و در برخی کشورها در دسترس است که زمان رسیدگی را به چند روز یا یک تا دو هفته کاهش می‌دهد.

جمع‌بندی: اهمیت دقت و برنامه‌ریزی در مسیر ویزا و اقامت انگلیس

سیستم ویزا و اقامت انگلیس، مجموعه‌ای دقیق و قانون‌مند از مسیرها و الزامات است. موفقیت در این مسیر مستلزم درک کامل گزینه‌های موجود، انتخاب ویزای مناسب با شرایط فردی، و آماده‌سازی دقیق و کامل مدارک مورد نیاز است. کوچکترین اشتباه یا نقصی در مدارک، به ویژه در بخش‌های حساسی مانند تمکن مالی یا الزامات زبان، می‌تواند منجر به رد درخواست شود. با وجود پیچیدگی‌ها، این سیستم مسیری روشن برای افرادی که واجد شرایط هستند، فراهم می‌کند تا بتوانند به اهداف خود برای کار، تحصیل یا زندگی در بریتانیا دست یابند و در نهایت به اقامت دائم و شهروندی این کشور برسند. مشاوره با کارشناسان مهاجرت یا مطالعه دقیق راهنماهای رسمی دولت بریتانیا، گام‌های مهمی در این فرآیند هستند.