ویزا و اقامت اسکاتلند

ویزا و اقامت اسکاتلند، مسیری است که بسیاری از متخصصان، دانشجویان و خانواده‌ها برای دستیابی به کیفیت بالای زندگی، تحصیل در دانشگاه‌های معتبر جهانی و بهره‌مندی از فرصت‌های شغلی در یکی از زیباترین کشورهای جهان دنبال می‌کنند. اسکاتلند، با تاریخ غنی، فرهنگ متمایز و شهرهای پویایی مانند ادینبورگ و گلاسکو، مقصدی بسیار جذاب است. با این حال، درک یک نکته اساسی در همان ابتدا حیاتی است: اسکاتلند سیستم مهاجرتی مستقلی ندارد. اسکاتلند بخشی از پادشاهی متحده بریتانیا (UK) است و تمامی فرآیندهای مهاجرتی، صدور ویزا و قوانین اقامت آن، تحت قوانین سراسری بریتانیا و توسط وزارت کشور بریتانیا (Home Office) مدیریت می‌شود. بنابراین، هر درخواستی برای ویزا و اقامت اسکاتلند، در واقع درخواستی برای ویزای بریتانیا است که به شما اجازه زندگی، کار یا تحصیل در اسکاتلند را می‌دهد.

سیستم مهاجرتی بریتانیا در سال‌های اخیر دستخوش تغییرات بزرگی شده و به یک سیستم مبتنی بر امتیاز (Points-Based System) گذار کرده است. این سیستم برای جذب استعدادها و متخصصان ماهر طراحی شده است. مسیرهای اصلی برای دریافت ویزا و اقامت اسکاتلند شامل ویزای کار ماهر، ویزای تحصیلی و مسیرهای خانوادگی است که هر کدام نیازمندی‌ها و شرایط خاص خود را دارند. این مقاله به صورت جامع، کلی و بدون تاریخ، به بررسی این مسیرها و الزامات تقریبی آن‌ها می‌پردازد.

درک سیستم یکپارچه ویزا و اقامت اسکاتلند (مهاجرت بریتانیا)

همانطور که تاکید شد، هیچ تفاوتی بین قوانین مهاجرت به انگلستان، ولز، ایرلند شمالی یا اسکاتلند وجود ندارد. اگرچه دولت اسکاتلند همواره تمایل خود را برای داشتن یک سیستم مهاجرتی مجزا برای رفع نیازهای جمعیتی خاص خود ابراز کرده است، اما در حال حاضر، تمامی متقاضیان ویزا و اقامت اسکاتلند باید از طریق چارچوب قانونی دولت مرکزی بریتانیا اقدام کنند.

این بدان معناست که تمامی درخواست‌ها، چه برای ویزای کار در آبردین باشد چه برای تحصیل در گلاسکو، توسط وزارت کشور بریتانیا (Home Office) بررسی می‌شوند. هزینه‌ها، الزامات زبان و مدارک مورد نیاز در سراسر بریتانیا یکسان است. تفاوت اصلی در هزینه‌های زندگی، بازار کار منطقه‌ای و فرهنگ محلی پس از ورود شما خواهد بود.

مسیرهای اصلی دریافت ویزا و اقامت اسکاتلند: ویزای کاری

اصلی‌ترین مسیر بلندمدت برای ویزا و اقامت اسکاتلند، ویزای کار ماهر (Skilled Worker Visa) است. این ویزا بخشی از سیستم مبتنی بر امتیاز است و به کارفرمایان اسکاتلندی اجازه می‌دهد تا متخصصان مورد نیاز خود را از سراسر جهان استخدام کنند.

ویزای کار ماهر (Skilled Worker) و نقش آن در ویزا و اقامت اسکاتلند

برای واجد شرایط شدن در این مسیر، شما نیازی به داشتن مدرک تحصیلی خاصی ندارید، بلکه باید یک پیشنهاد شغلی (Job Offer) معتبر از یک کارفرمای تایید شده (Licensed Sponsor) در اسکاتلend داشته باشید. این کارفرما باید برای شما یک “گواهی حمایت مالی” (Certificate of Sponsorship – CoS) صادر کند. این گواهی تایید می‌کند که شغل شما واقعی است و در سطح مهارت مورد نیاز (معمولاً معادل RQF Level 3 یا بالاتر، که تقریباً برابر با سطح دیپلم فنی یا A-Level است) قرار دارد.

سیستم امتیاز بندی برای ویزا و اقامت اسکاتلند (مسیر کار ماهر)

برای دریافت ویزای کار ماهر، متقاضی باید مجموعاً ۷۰ امتیاز کسب کند. این امتیازات به دو بخش تقسیم می‌شوند:

• ۵۰ امتیاز اجباری (Mandatory): این امتیازات غیرقابل مذاکره هستند و هسته اصلی واجد شرایط بودن برای ویزا و اقامت اسکاتلند را تشکیل می‌دهند.
  • ۲۰ امتیاز: داشتن پیشنهاد شغلی از یک حامی مالی (کارفرما) مورد تایید وزارت کشور.
  • ۲۰ امتیاز: شغل پیشنهادی باید در سطح مهارت مناسب (RQF 3 یا بالاتر) باشد.
  • ۱۰ امتیاز: داشتن مهارت زبان انگلیسی در سطح متوسط (معادل B1 در چارچوب CEFR).
• ۲۰ امتیاز قابل معاوضه (Tradeable): ۲۰ امتیاز باقی‌مانده باید از طریق الزامات حقوقی یا سایر ویژگی‌ها کسب شود.

الزامات حقوقی و مشاغل مورد نیاز برای ویزا و اقامت اسکاتلند

۲۰ امتیاز قابل معاوضه معمولاً از طریق حقوق پیشنهادی به دست می‌آید. به طور کلی، حقوق شما باید حداقل آستانه عمومی (مثلاً مبلغی در حدود ۲۶,۲۰۰ پوند در سال، این رقم تقریبی است و مرتباً به‌روزرسانی می‌شود) یا «نرخ رایج» (Going Rate) برای آن شغل خاص، هر کدام که بالاتر باشد را برآورده کند.

با این حال، انعطاف‌پذیری‌هایی وجود دارد. برای مثال، اگر شغل شما در “لیست مشاغل مورد نیاز” (Shortage Occupation List) باشد (مشاغلی که اسکاتلند در آن‌ها با کمبود شدید نیرو مواجه است، مانند برخی تخصص‌های مهندسی یا مراقبت‌های بهداشتی)، ممکن است بتوانید با حقوقی کمتر (مثلاً ۸۰٪ نرخ رایج) نیز آن ۲۰ امتیاز را کسب کنید. همچنین داشتن مدرک دکترا (PhD) در رشته مرتبط با شغل نیز می‌تواند در کسب این امتیازات کمک کند.

مسیر تحصیلی: محبوب‌ترین روش اخذ ویزا و اقامت اسکاتلند

یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین دروازه‌ها برای ورود به اسکاتلند، مسیر تحصیلی است. دانشگاه‌های اسکاتلند مانند ادینبورگ، گلاسکو و سنت اندروز شهرت جهانی دارند. این مسیر نه تنها به کسب مدرک معتبر منجر می‌شود، بلکه می‌تواند پله‌ای برای اقامت بلندمدت باشد.

ویزای تحصیلی (Student Visa) و شرایط آن برای ویزا و اقامت اسکاتلند

برای دریافت ویزای تحصیلی جهت تحصیل در یکی از دانشگاه‌ها یا کالج‌های معتبر اسکاتلend، شما به یک “تاییدیه پذیرش برای تحصیل” (Confirmation of Acceptance for Studies – CAS) از آن موسسه نیاز دارید. این کلیدی‌ترین مدرک برای درخواست ویزا و اقامت اسکاتلند از نوع تحصیلی است.

علاوه بر CAS، شما باید دو شرط اصلی دیگر را نیز برآورده کنید:

1. اثبات تمکن مالی: شما باید نشان دهید که بودجه کافی برای پرداخت کامل شهریه سال اول تحصیل به علاوه هزینه‌های زندگی برای مدت مشخصی (معمولاً ۹ ماه) را دارید. مبلغ دقیق هزینه‌های زندگی توسط دولت بریتانیا تعیین می‌شود (برای اسکاتلند که خارج از لندن است، این مبلغ معمولاً حدود ۱,۰۲۳ پوند در ماه برآورد می‌شود).
2. اثبات مهارت زبان انگلیسی: شما باید تسلط خود به زبان انگلیسی را در سطح مورد نیاز دانشگاه (معمولاً B2 یا بالاتر برای مقاطع دانشگاهی) از طریق یک آزمون مورد تایید مانند آیلتس (IELTS for UKVI) اثبات کنید.

ویزای فارغ‌التحصیلی (Graduate Route) و آینده ویزا و اقامت اسکاتلند

یکی از جذاب‌ترین تحولات در سیستم ویزا و اقامت اسکاتلند برای دانشجویان، معرفی ویزای “Graduate Route” یا ویزای کار پس از تحصیل است. این ویزا به دانشجویان بین‌المللی که با موفقیت دوره کارشناسی یا کارشناسی ارشد خود را به پایان رسانده‌اند، اجازه می‌دهد تا به مدت دو سال (و برای فارغ‌التحصیلان دکترا به مدت سه سال) در اسکاتلند بمانند و به دنبال کار بگردند یا کار کنند.

مزیت بزرگ این ویزا این است که در طول این دو سال، شما نیازی به داشتن پیشنهاد شغلی یا حمایت مالی (Sponsorship) از طرف کارفرما ندارید. این دوره دو ساله، فرصتی طلایی برای کسب تجربه کاری ارزشمند در بریتانیا و یافتن کارفرمایی است که مایل باشد پس از اتمام این دو سال، از شما برای ویزای کار ماهر (Skilled Worker Visa) حمایت کند و به این ترتیب مسیر شما را به سوی اقامت دائم هموار سازد.

سایر مسیرهای دریافت ویزا و اقامت اسکاتلند

علاوه بر مسیرهای کاری و تحصیلی، گزینه‌های دیگری نیز برای دریافت ویزا و اقامت اسکاتلند وجود دارد، اگرچه ممکن است شرایط پیچیده‌تری داشته باشند.

ویزای خانواده و ازدواج برای ویزا و اقامت اسکاتلند

اگر همسر، شریک زندگی (Partner) یا یکی از والدین شما شهروند بریتانیا باشد یا اقامت دائم (ILR) در اسکاتلند داشته باشد، شما می‌توانید برای ویزای خانواده (Family Visa) اقدام کنید. این مسیر نیازمند اثبات واقعی بودن رابطه، داشتن مهارت زبان انگلیسی در سطح پایه (معمولاً A1 یا A2) و برآورده کردن الزامات مالی سفت و سخت توسط حامی مالی (فرد مقیم در اسکاتلند) است. این الزامات مالی شامل داشتن حداقل درآمد سالانه مشخصی (مثلاً حدود ۱۸,۶۰۰ پوند، اگرچه این ارقام در حال تغییر و افزایش هستند) می‌باشد.

ویزاهای کارآفرینی و نوآوری برای ویزا و اقامت اسکاتلند

برای افرادی که قصد راه‌اندازی یک کسب‌وکار در اسکاتلند را دارند، ویزاهایی مانند ویزای نوآور (Innovator Founder Visa) وجود دارد. این ویزاها جایگزین سیستم‌های قدیمی‌تر شده‌اند و بسیار رقابتی هستند. متقاضی باید یک ایده تجاری داشته باشد که “نوآورانه”، “قابل دوام” و “مقیاس‌پذیر” باشد. این ایده باید توسط یک نهاد تاییدکننده (Endorsing Body) مورد تایید وزارت کشور، تایید شود. این مسیر پیچیده و مختص ایده‌های تجاری سطح بالا است.

از ویزای موقت تا اقامت دائم: هدف نهایی ویزا و اقامت اسکاتلند

هدف نهایی بسیاری از افرادی که مسیر ویزا و اقامت اسکاتلند را آغاز می‌کنند، دستیابی به “اقامت دائم” است. در سیستم بریتانیا، اقامت دائم به عنوان “اجازه اقامت نامحدود” (Indefinite Leave to Remain – ILR) شناخته می‌شود.

شرایط اخذ اقامت دائم (ILR) پس از دریافت ویزای اسکاتلند

دریافت ILR به این معنی است که شما دیگر هیچ محدودیت زمانی برای ماندن در بریتانیا ندارید و نیازی به تمدید ویزا نخواهید داشت. مسیر استاندارد برای رسیدن به ILR، اقامت قانونی و مستمر در بریتانیا به مدت ۵ سال در یکی از ویزاهای واجد شرایط است.

رایج‌ترین مسیرهای ۵ ساله عبارتند از:

• ویزای کار ماهر (Skilled Worker Visa)
• ویزای خانواده (Family Visa)

نکته بسیار مهم: زمان صرف شده در بریتانیا با ویزای تحصیلی (Student Visa) و ویزای فارغ‌التحصیلی (Graduate Route) معمولاً جزو این ۵ سال محاسبه نمی‌شود. این بدان معناست که یک دانشجو باید ابتدا تحصیل کند، سپس از طریق Graduate Route کار پیدا کند، سپس به ویزای کار ماهر منتقل شود و تازه از آن زمان، شمارش ۵ ساله برای ILR آغاز می‌شود.

برای درخواست ILR، علاوه بر ۵ سال اقامت، متقاضی باید آزمون “زندگی در بریتانیا” (Life in the UK Test) را گذرانده و مهارت زبان انگلیسی خود را در سطح B1 اثبات کند.

مسیر شهروندی (تابعیت بریتانیا) پس از اقامت در اسکاتلند

پس از دریافت اقامت دائم (ILR)، گام نهایی، درخواست شهروندی (Naturalisation) بریتانیا است. معمولاً شما می‌توانید پس از گذشت ۱۲ ماه از دریافت ILR، برای شهروندی اقدام کنید (یعنی مجموعاً حدود ۶ سال پس از ورود با ویزای کاری).

الزامات عمومی و هزینه‌های مشترک ویزا و اقامت اسکاتلند

صرف نظر از نوع ویزا، برخی الزامات و هزینه‌ها در تمام مسیرهای ویزا و اقامت اسکاتلند مشترک هستند.

هزینه‌های ویزا و هزینه بیمه (IHS) برای ویزا و اقامت اسکاتلند

این یکی از بزرگترین موانع مالی است. علاوه بر هزینه درخواست خود ویزا (Application Fee) که بسته به نوع و مدت ویزا متغیر است (از چند صد تا چند هزار پوند)، متقاضیان باید “هزینه اضافی بهداشت مهاجرت” (Immigration Health Surcharge – IHS) را نیز بپردازند. این هزینه اجباری است و به شما امکان دسترسی به خدمات بهداشت ملی (NHS) در اسکاتلند را می‌دهد. این مبلغ بسیار قابل توجه است (به طور تقریبی حدود ۱,۰۳۵ پوند برای هر سال از اعتبار ویزا) و باید به صورت کامل و یکجا در زمان درخواست ویزا برای تمام سال‌های اعتبار آن پرداخت شود.

تمکن مالی و مدرک زبان در فرآیند ویزا و اقامت اسکاتلند

همانطور که اشاره شد، تقریباً تمام مسیرهای ویزا و اقامت اسکاتلند نیازمند اثبات توانایی مالی (چه برای پوشش هزینه‌های زندگی دانشجویی و چه به عنوان حداقل درآمد در ویزای خانواده) هستند. همچنین، اثبات تسلط به زبان انگلیسی از طریق آزمون‌های مورد تایید (مانند IELTS for UKVI) در سطوح مختلف (از A1 برای خانواده تا B2 برای دانشجویان) یک الزام قطعی است.

پرسش و پاسخ‌های متداول درباره ویزا و اقامت اسکاتلند

در این بخش به برخی از سوالات رایج در مورد ویزا و اقامت اسکاتلند پاسخ می‌دهیم.

۱. آیا اسکاتلند قوانین ویزا و اقامت مستقل از انگلستان دارد؟

خیر. این یک تصور اشتباه رایج است. اسکاتلند بخشی از پادشاهی متحده بریتانیا است و هیچ سیستم ویزا یا مهاجرت مستقلی ندارد. تمام قوانین ویزا و اقامت اسکاتلند توسط دولت مرکزی بریتانیا و وزارت کشور (Home Office) تعیین و اجرا می‌شود و با قوانین انگلستان، ولز و ایرلند شمالی یکسان است.

۲. تفاوت اصلی ویزا و اقامت اسکاتلند با انگلستان چیست؟

از نظر قانونی و فرآیند درخواست، هیچ تفاوتی وجود ندارد. تفاوت‌ها پس از ورود شما آشکار می‌شوند: هزینه‌های زندگی (به ویژه مسکن) در اسکاتلند (حتی در شهرهای بزرگ مانند گلاسکو و ادینبورگ) معمولاً به طور قابل توجهی پایین‌تر از لندن و جنوب شرقی انگلستان است. همچنین فرهنگ، سیستم آموزشی (دانشگاه‌های ۴ ساله کارشناسی) و سیستم حقوقی داخلی اسکاتلند متمایز است.

۳. آیا پس از تحصیل در اسکاتلند می‌توانم به راحتی اقامت بگیرم؟

«به راحتی» خیر. شما “فرصت” آن را خواهید داشت. ویزای فارغ‌التحصیلی (Graduate Route) به شما ۲ سال فرصت می‌دهد تا در اسکاتلند بمانید و کار کنید. در طول این دو سال، شما باید شغلی پیدا کنید که واجد شرایط ویزای کار ماهر (Skilled Worker) باشد و کارفرمایی بیابید که مایل به حمایت مالی (Sponsorship) از شما باشد. اگر موفق به این کار شوید، می‌توانید به ویزای کار ماهر منتقل شده و شمارش ۵ ساله خود را برای اقامت دائم (ILR) آغاز کنید.

۴. هزینه بیمه IHS برای ویزا و اقامت اسکاتلند چقدر است؟

این هزینه یک مبلغ ثابت در سراسر بریتانیا است و ارقام آن تقریبی و در حال تغییر است، اما در حال حاضر (به طور تقریبی) حدود ۱,۰۳۵ پوند برای هر بزرگسال در هر سال است. این مبلغ باید برای کل مدت زمان ویزا (مثلاً ۵ سال برای ویزای کاری) به صورت یکجا در زمان درخواست پرداخت شود، که می‌تواند هزینه اولیه بسیار سنگینی باشد.

۵. حداقل زمان برای رسیدن به اقامت دائم (ILR) از طریق ویزای اسکاتلند چقدر است؟

برای اکثر مسیرهای رایج (مانند ویزای کار ماهر یا ویزای خانواده)، حداقل دوره اقامت مستمر مورد نیاز، ۵ سال است. توجه داشته باشید که زمان صرف شده با ویزای تحصیلی یا ویزای فارغ‌التحصیلی معمولاً در این ۵ سال محاسبه نمی‌شود. مسیرهای دیگری مانند اقامت طولانی (Long Residence) نیز وجود دارد که نیازمند ۱۰ سال اقامت قانونی مستمر است.